Antropologia Architektury I Urbanistyki Semestr 6 2016

ANTROPOLOGIA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI


TEMATY OPRACOWAŃ
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dESsSxMtEsPuQKt65IuQUygqfodjxUKiZoDjjVlPH04/edit?usp=sharing


WYBÓR LITERATURY DO ĆWICZEŃ I WYKŁADÓW 2015/2016

1. Alexander, C., inni , Język wzorów, GWP 2008,
2. Aronson E., Wilson T., Akert R. M., Psychologia społeczna. Serce i umysł Zysk i Ska 1997
3. Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni, nr 6, 8, 13,18, 21, 23
4. Bańka A., Społeczna psychologia środowiskowa Scholar 2002
5. Bell, P.A, Greene, Th.C, Fisher, J.D. Bum, A, Psychologia środowiskowa, GWP 2004
6. CEN/TS 14383-2:2007 (Committee for European Standardisation. Prevention of Crime – Urban Planing and Design Part 2: Urban planning)
7. CEN/TS 14383-3:2005 (Committee for European Standardisation. Prevention of Crime – Urban Planing and Design Part 3: Dwellings)
8. Colquhoun I., Design out Crime. Creating Safe and Sustainable Communities, Butterworth Heinemann 2004
9. Crouch, S., Bezpieczne mieszkanie, dom i osiedle Arkady 2001
10. Czarnecki,B., Sieminski, W., Kształtowanie bezpiecznej przestrzeni publicznej Wyd. Delfin 2004
11. Czarnecki, B., Przestrzenne aspekty przestępczości, Wyd.PB. Białystok 20111
12. Czyński, M., Architektura w przestrzeni ludzkich zachowań, Wyd. PS 2006
13. Czyżewski, A., Trzewia Lewiatana. Antropologiczna interpretacja utopii miasta ogrodu, UJ,2001
14. Delumeau, J., Strach w kulturze zachodu XIV-XVIII w., Wolumen, Warszawa 2011
15. Encyklopedia socjologii t.1-4 Oficyna Naukowa 1998-2002
16. Europa i architektura jutra Biała księga (ACE) SARP 1998
17. Foucault M., Nadzorować i karać Aletheia 1998
18. Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, RAM, Kraków 2009
19. Gehl J., Miasta dla ludzi, Wyd. RAM. Kraków 2014
20. Goffman, E., Zachowanie w miejscach publicznych, PWN 2008
21. Hall E.,Ukryty wymiar PIW 1976 , Muza 1997
22. Hall E.,Bezgłośny język PIW 1987
23. Hall E., Poza kulturą PWN 1989
24. Hannerz, U., Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, Wyd. UJ 2006
25. Hobfoll, S.E., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, GWP 2006
26. Jacobs, J., Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, Wyd. Centrum Architektury, Warszawa 2014
27. Jałowiecki B., Społeczne wytwarzanie przestrzeni KiW 1988
28. Jałowiecki B.,Miasto i społeczne problemy urbanizacji ŚIN 1972
29. Jałowiecki B.,Człowiek w przestrzeni miasta ŚIN 1982
30. Jałowiecki, B., Szczepański,M., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar 2002
31. Jałowiecki, B., Łukowski, W., Gettoizacja, Wydawnictwo Scholar 2007
32. Jędrzejczak D.,Geografia humanistyczna miasta, Dialog 2004
33. Jędrzejczak D., (red.) Humanistyczne oblicze miasta , UW 2004
34. Lynch K.,The image of the City MIT 1960, Obraz miasta, Archiwolta, Kraków 2011
35. Newman, O., Defensible Space (-) NY. 1972
36. Niezabitowska E., Masły D., (red.) Oceny jakości środowiska zbudowanego ich znaczenie dla rozwoju koncepcji bu-dynku zrównoważonego, Gliwice 2007
37. Nowicka, E., Świat człowieka – świat kultury, PWN 2004,
38. PN-EN 14383-1:2008 Zapobieganie przestępczości. Planowanie przestrzenne i projektowanie budowlane. Terminologia cz.1)
39. Poyner, B., Design Against Crime: Beyond Defensible Space, Butterworths, London 1983
40. Siemaszko, A., inni., Atlas przestępczości w Polsce 4, Oficyna Naukowa 2009
41. Siemiński M., Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania PWN 2006
42. Simmel, G.,Socjologia PWN 1975
43. Sulima, R., Antropologia codzienności Wyd. UJ 2000
44. Szczepański, M., (red.) Człowiek – miasto – region. Związki i interakcje, Scholar 2009
45. Sztompka, P, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak 2004
46. Sztompka, P, Socjologia wizualna, PWN 2005
47. Trautsolt-Kleyff. K., Portret Polaka we wnętrzu, Architektura 3/1988
48. Wallis A., Socjologia i kształtowanie przestrzeni, PIW 1971
49. Wallis A., Kultura i więzi przestrzenne, KiW 1978
50. Wilson, O.E. Socjobiologia, Zysk i Ska 2000
51. Wódz J., Problemy patologii społecznej, PIW 1987
52. Y-Fu-Tuan., Przestrzeń i miejsce, PIW1987
53. Zimbardo P.G. Psychologia i życie, PWN 1999
54. Zimbardo P.G. JohnsonR.L. McCann V. Człowiek i jego środowisko cz.5, PWN 2010
55. Złowodzki, M., Technologiczne i środowiskowe projektowanie architektury biur, PK 1997


PROBLEMATYKA WYKŁADÓW 2015/2016

I. Architektura w perspektywie antropologicznej. Cztery poziomy uwarunkowań kultury zachowań przestrzennych człowieka. Niezmienne cechy ludzkiej natury. Terytorializm.
II. Fizjologiczny aspekt terytorializmu. Przestrzeń organiczna. Proksemika. Terytoria nieformalne. Rola dystansów przestrzennych w relacjach międzyludzkich.
III. Antropogeniczna waloryzacja przestrzeni. Przestrzeń osobista i jej funkcje. Przestrzeń społeczna. Relacje i przestrzenie od- i do-społeczne. Społeczny status pozycji ludzkiego ciała.
IV. Kulturowy aspekt terytorializmu. Własność przestrzeni. Język wzorów Aleksandra. Trwałe i nietrwałe struktury architektoniczne. Wpływ aranżacji przestrzeni na interakcje społeczne.
V. Zależności między strukturami przestrzennymi, a środowiskiem społecznym szkoły, biura.
VI. Ewolucja przestrzeni mieszkania. Preferencje form zamieszkania. Wzorce mieszkania i style życia rodzinnego. Gradacja prywatności. Trzy kulturowe modele struktury miesz-kania.
VII. Zależności między strukturami przestrzennymi, a cechami środowiska społecznego szpi-tala, więzienia.
VIII. Model stresu. Reakcje stresowe. Środowisko zbudowane jako źródło stresu. Przeładowanie urbanistyczne, przeciążenie sensoryczne. Farmakon architektoniczny.
IX. Aksjologia zachowań przestrzennych człowieka. Potrzeba bezpieczeństwa i wolności. Stresory przestrzenne i społeczne. Przestrzeń otwarta i zamknięta. Stresory transparentnej architektury. Stresory dostępności przestrzeni.
X. Stres zagęszczenia i poczucie stłoczenia. Przesłanki kształtowania gęstości zaludnienia. Zdrowotne konsekwencje życia w przegęszczeniu. Stresory przestrzennej bliskości w rozwiązaniach architektonicznych i urbanistycznych.
XI. Stres dezorientacji przestrzennej. Mapy umysłowe i obrazy miasta. Odspołeczne i dospołeczne struktury przestrzenne miasta. Różnice kulturowe w sposobie oznakowania miejsca oraz identyfikacji adresu.
XII. Patologie przestrzenne. Przestrzenie ucieczkowe i opresyjne. Skala stresogenności wnętrza. Ergonomiczne, proksmiczne i architektoniczne metody wymiarowania i behawioralnej rehabilitacji przestrzeni. Analiza trójkątów widoczności.
XIII. Patologie społeczne w środowisku zbudowanym, statystyki, rodzaje, przyczyny; trójkąt kryminalny, miejsca koncentracji zagrożeń - generatory, atraktory, stymulatory przestępczości; mapy przestępczości i miejsca niebezpieczne w mieście; wady rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych (doświadczenia amerykańskie, europejskie).
XIV. Zachowania obronne mieszkańców. Zjawisko prywatyzacji przestrzeni publicznych. Problem grodzonych zespołów urbanistycznych - gated communities.
XV. Samoobronne właściwości środowiska zbudowanego. Standardy bezpieczeństwa pasywnego i aktywnego. Aksjologia projektowania. Identyfikacja terytorialna. Rola rozgraniczenia własności przestrzeni. Struktury dostępności. Układy zabudowy i funkcjonalno-przestrzenne budynków.

© prof.nadzw .dr hab.inż.arch. Marek Czyński

Literatura obowiązkowa: M. Czyński, Architektura w przestrzeni ludzkich zachowań, Szczecin 2006; dostępna czytelni i w bibliotece cyfrowej ZUT, strona
wykładów: www: maczynski.ps.pl

Podstawa zaliczenia wykładów: egzamin -pisemny test, ustna poprawa, obecność na wykładach (min. 12 obecności). Egzamin I termin: 23.06.2016, II termin: 25.06.2016, I popr.: 30.06.2016, II popr.: 09.09.2016


PROBLEMATYKA ĆWICZEŃ 2015/2016

(1) 25.02.2016
Omówienie problematyki ćwiczeń, warunków zaliczeń, literatury przedmiotu. Projekt jako narzędzie prewencji lub eliminacji zagrożeń behawioralnych w środowisku zbudowa-nym. . Omówienie szczegółowych zagadnień będących przedmiotem studiów.

(2) 03.03.2016
Komponenty przestrzeni bezpiecznej behawioralnie. Przykłady bezpiecznych zespołów mieszkaniowych: kwartał śródmiejski, Dąbie, Wernyhory. Konsultacje. Wybór tematu 1,2.

(3) 10.03.20156
Patologie przestrzenne i społeczne. Idea – projekt – życie. Społeczne i kulturowe konsekwencje projektów urbanistycznych. Osiedla: Pruitt-Igoe (film), Przyczółek Grochowski, Scampia i inne. Konsultacje. Wybór tematu 1,2.

(4) 17. 03.2016
Bezpieczny budynek mieszkalny. Metamorfozy budynków przy placu Zgody i Placu Żołnierza Stresory przestrzenne. Dystanse proksemiczne w architekturze. Konsultacje.

(5) 31.03.2016
Konsultacje.

(6) 07. 04.2016
Termin składania zadania 1. Konsultacje.

(7) 14. 04.2016
Teorie kształtowania przestrzeni bezpiecznych (defensible space, CPTED). Konsultacje

(8) 21. 04.2016
Kolokwium. Konsultacje.

(9) 28. 04.2016
Prezentacje i dyskusja. Konsultacje.

(10) 05. 05.2016
Prezentacje i dyskusja. Konsultacje.

(11) 12. 05.2016
Prezentacje i dyskusja. Konsultacje.

(12) 27. 05.2016
Prezentacje i dyskusja. Konsultacje.

(13) 03. 06.2016
Prezentacje i dyskusja.

(14) 10. 06.2016
Prezentacje i dyskusja.

(15) 17. 06.2016
Prezentacje i dyskusja. Oddanie opracowań.


TEMATY OPRACOWAŃ 2015/2016

ANALIZA PRZESTRZENI BEZPIECZNEJ W RELACJACH SPOŁECZNYCH

Zadanie 1: Referat opracowany indywidualnie w oparciu o literaturę przedmiotu, materiały do-stępne w internecie, omawiający wybraną metodę poprawy bezpieczeństwa lub wybrany aspekt jakości życia w środowisku zbudowanym. Do wyboru:
- Koncepcje kształtowania przestrzeni bezpiecznych (Jacobs, Aleksander, Colquhoan,)
- Teoria Defensible Space i koncepcje projektowe O. Newmana,
- CPTED (Crime Prevention Through Environmental Design),
- Certyfikaty bezpieczeństwa behawioralnego (Secured by Design, Weilig Vonen)

Zadanie 2: Analiza uwarunkowań poczucia bezpieczeństwa w wybranych fragmentach zabudowy mieszkaniowej. Opracowanie 2-osobowe.
Tematy:
- kwartały staromiejskie i śródmiejskie,
- osiedla modernistyczne okresu międzywojennego,
- osiedla (blokowiska okresu PRL),
- otwarte zespoły mieszkaniowe po 1990,
- grodzone zespoły zabudowy mieszkaniowej (gated communities),

Katalog zagadnień pomocnych w definiowaniu problemu badawczego i w poszukiwaniu sposobu poprawy poziomu bezpieczeństwa behawioralnego w środowisku:
1. Terytorium –własność przestrzeni
- Wielkość terytorium.
- Granice terytorium.
- Pierwotne granice posesji i wtórne podziały terytorium.
- Charakter zabudowy i funkcje terytorium.
- Od- i do-społeczne układy i skala zabudowy.
- Mieszkania i usługi w parterach budynków.
- Standard budynków i zagospodarowania terenu, zieleni.
- Przestrzeń wokół i między budynkami.
- Zachowania terytorialne i zawłaszczanie przestrzeni.
- Lokalizacja placów zabaw, terenów rekreacyjnych, śmietników.
- Struktura formalnej i nieformalnej własności przestrzeni (prywatnej, publicznej).

2. Dostępność terytorium
- Czterostopniowa struktura dostępności i nieformalnej własności przestrzeni.
- Układ i hierarchia dróg obsługujących zabudowę.
- Ruch tranzytowy lub lokalny w obrębie terytorium.
- Nieformalny status dróg i dojść.
- Segregacja czy integracja ruchu pieszego i kołowego.
- Lokalizacja i wielkość parkingów.
- Lokalizacja wjazdów do garaży.
- Liczba wejść i wjazdów na terytorium.
- Funkcja parterów zabudowy.
- Relacje między budynkiem, wejściem, a ulicą i dojazdem.
- Ochrona prywatności mieszkańców.

3. Kontrola nad przestrzenią
- Nieformalna kontrola wzrokowa prywatnego terytorium przez użytkowników.
- Społeczna kontrola nad przestrzeniami wspólnie użytkowanymi.
- Uciążliwość kontroli przestrzeni publicznych przez mieszkańców.
- Formalna kontrola dostępności przestrzeni.
- Panoptyczne cechy układów zabudowy i architektury budynków.
- Kontrola ważnych dla bezpieczeństwa miejsc (wjazdów na teren osiedla, parkingów, terenów rekreacyjnych, placów zabaw).
- Miejsca poza kontrolą mieszkańców i użytkowników.
- Techniczne i formalne środki kontroli terytorium i ludzkich zachowań.
- Oddolne formy samoorganizacji mieszkańców dla poprawy poziomu bezpieczeństwa, współpracy z policją etc.

4. Stresory przestrzenne
- Rodzaje stresorów przestrzennych.
- Czynniki przegęszczenia pogarszające warunki zamieszkania.
- Naruszenia dystansów proksemicznych między użytkownikami przestrzeni prywatnych oraz prywatnych i publicznych.
- Uciążliwość mieszkania na parterze.
- Konfliktowe, uciążliwe sąsiedztwa pomieszczeń mieszkalnych i usługowych.
- Stresogenne kontrasty form i typów zabudowy, standardów użytkowych, sanitarno-higienicznych, stanu technicznego urządzeń, rozwiązań materiałowych.
- Postrzeganie przestrzeni w dzień i w porze nocnej.
- Wpływ standardów oświetlenia na zachowania użytkowników.
- Niebezpieczne bahawioralnie przestrzenie ucieczkowe i opresyjne.
- Stresogenne ogrodzenia, ślepe ściany, miejsca zdegradowane.
- Miejsca stygmatyzujące użytkowników (dobre, złe dzielnice, ulice).
- Stres dezorientacji przestrzennej, systemy identyfikacji adresu.

5. Stresory społeczne
- Przestępczość i patologie społeczne w obrębie terytorium lub w jego sąsiedztwie (mapy przestępczości).
- Obecność subkultur młodzieżowych, blokersów, ludzi z marginesu w przestrzeniach osiedlowych.
- Przejawy wandalizmu, dewastacji.
- Obecność patroli policyjnych.
- Zachowania obronne.
- Konflikty na tle etnicznym, rasowym.
- Społeczne wykluczenie.

Etapy analizy:
I. Studia literatury, publikacji prasowych, materiałów internetowych.
II. Obserwacja i dokumentacja fotograficzna zachowań przestrzennych (obronnych) użytkowników (form ingerencji w środowisko, zmian w zagospodarowaniu przestrzeni, przekształceń układów funkcjonalno-przestrzennych, przebudowy elementów elewacji; form społecznej aktywności, samoorganizacji mieszkańców, przejawów patologii itp.).
III. Ankieta, wywiad, sondaż wśród użytkowników, mieszkańców (opcja).
IV. Charakterystyka obszaru opracowania (środowiska przestrzennego i społecznego).
V. Identyfikacja problemów, czynników (stresorów) wpływających pozytywnie i/lub negatywnie na poziom bezpieczeństwa behawioralnego. Analiza uwarunkowań terytorialnych, struktur dostępności i form kontroli nad przestrzenią. Lokalizacja stresorów i miejsc niebezpiecznych. Dane na temat aktywności społecznej, skali zagrożeń behawioralnych.

Zakres opracowania dostosowany do specyfiki tematu:
1. Funkcje obronne granic terytorialnych zespołu/kwartału/osiedla.
2. Forma i funkcja granic terytorialnych (rozwinięcie pierzei).
3. Podziały parcelacyjne lub ich odtworzenie w obrębie terytorium (w zabudowie kwartałowej)
4. Wtórne podziały i wygrodzenia. Rekonstrukcja stanu pierwotnego.
5. Analiza układu i statusu dróg i ulic obsługujących terytorium i ich wpływu na bezpieczeństwo behawioralne mieszkańców (ruch docelowy, tranzytowy, przechodni).
6. Ocena zakresu segregacji lub integracji ruchów kołowych i pieszych.
7. Ocena lokalizacji parkingów, garaży pod i naziemnych i ich bezpiecznego użytkowania.
8. Liczba wjazdów, wejść na terytorium i forma ich kontroli.
9. Analiza od- i do- społecznych cech układów zabudowy. Lokalizacja wejść do budynków.
10. Analiza funkcji parterów budynków i ich odległości od dróg i urządzeń terenowych.
11. Analiza dystansów proksemicznych (sytuacje naruszenia prywatności życia mieszkańców).
12. Konfliktowe sąsiedztwa.
13. Przestrzenie zdegradowane, niczyje.
14. Analiza stanu zagrożenia przestępczością, patologiami, aktami wandalizmu.
15. Analiza dostępności i nieformalnej własności przestrzeni.
16. Analiza problemu orientacji przestrzennej (sposoby adresowania).
17. Analiza zakresu kontroli wzrokowej przestrzeni dostępnych i niedostępnych.
18. Obecność i lokalizacja technicznych środków monitorowania przestrzeni.
19. Analiza zachowań terytorialnych/obronnych mieszkańców.
20. Analiza odbioru przestrzeni w porze nocnej (stan oświetlenia).
21. Identyfikacja miejsc niebezpiecznych behawioralnie w dzień i w nocy.

VI. Propozycje przestrzennej, funkcjonalnej, behawioralnej rehabilitacji przestrzeni w celu poprawy standardów bezpieczeństwa pasywnego i/lub aktywnego poprzez: zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni, w układach zabudowy, w strukturze dróg i dojść dostosowujące poziom intensywności kontaktów społecznych do statusu przestrzeni, chroniące prywatność mieszkańców, ograniczające poziom zagrożenia patologiami społecznymi itp.:
1. Zwiększenie czytelności (rozpoznawalności) granic terytorialnych,
2. Czytelność rozgraniczenia przestrzeni prywatnych i publicznych,
3. Zwiększenie czytelności podziałów parcelacyjnych,
4. Odtworzenie lub zmiana nieformalnej struktury własności przestrzeni,
5. Zmiana formy i przebiegu wewnętrznych ogrodzeń,
6. Zmiana struktury zabudowy (uzupełnienie, wyburzenia, zmiana wysokości),
7. Ograniczenie dostępności obiektów i terenów mieszkalnych,
8. Ograniczenie liczby wejść i wjazdów na terytorium,
9. Eliminacja uciążliwych funkcji i konfliktowego sąsiedztwa,
10. Wzmocnienie ochronnej roli terenów przydomowych,
11. Zmiana sposobu użytkowania parterów,
12. Zmiana statusu i sposobu zagospodarowania ulic (uspokojenie ruchu),
13. Reorganizacja miejsc parkingowych,
14. Eliminacja stresorów przestrzennych,
15. Usprawnienie kontroli wzrokowej nad terenem,
16. Wzmocnienie formalnych form kontroli.

VII. Wnioski końcowe w postaci zbiorczej tabeli:

Zidentyfikowany problem/zaleta
Opis stanu istniejącego
Propozycja zmiany/zachowania

Zaliczenie
Na ocenę końcową składają się oceny z referatu, kolokwium, prezentacji zadania 2 i końcowego opracowania. Brana pod uwagę będzie również aktywność i obecność na ćwiczeniach.
Zadanie 2 jest prezentowane przez zespół według ustalonego harmonogramu w dowolnej fazie opracowania. Przedmiotem oceny jest umiejętność identyfikacji problemów oraz sposoby ich rozwiązania.
Referaty dostarczane drogą e-mailową na adres prowadzących w formacie *doc. pdf. z podaniem bibliografii oraz wykazem źródeł cytatów i materiałów ilustracyjnych, z przestrzeganiem praw autorskich. Preferowane referaty autorskie w oparciu o literaturę przedmiotu. Praca końcowa w formie plansz graficzno-tekstowych (format A3) oraz w wersji elektronicznej (*jpg, pdf).

© prof.nadzw.dr hab.inż.arch. Marek Czyński, lp.ude.tuz|iksnyzc.keram#lp.ude.tuz|iksnyzc.keram
dr inż.arch. Mariusz Tuszyński, lp.teno|iksnyzsutm#lp.teno|iksnyzsutm
mgr inż.arch. Marek Ostrowski, lp.pw|yknuf_m#lp.pw|yknuf_m


TEMATY OPRACOWAŃ
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dESsSxMtEsPuQKt65IuQUygqfodjxUKiZoDjjVlPH04/edit?usp=sharing

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License