antropologia architektury i urbanistyki semestr 6 2015

ANTROPOLOGIA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI
WYBÓR LITERATURY DO ĆWICZEŃ I WYKŁADÓW - 2014/2015

1. Alexander, C., inni , Język wzorów, GWP 2008,
2. Aronson E., Wilson T., Akert R. M., Psychologia społeczna. Serce i umysł Zysk i Ska 1997
3. Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni, nr 6, 8, 13,18, 21, 23
4. Bańka A., Społeczna psychologia środowiskowa Scholar 2002
5. Bell, P.A, Greene, Th.C, Fisher, J.D. Bum, A, Psychologia środowiskowa, GWP 2004
6. CEN/TS 14383-2:2007 (Committee for European Standardisation. Prevention of Crime – Urban Planing and Design Part 2: Urban planning)
7. CEN/TS 14383-3:2005 (Committee for European Standardisation. Prevention of Crime – Urban Planing and Design Part 3: Dwellings)
8. Colquhoun I., Design out Crime. Creating Safe and Sustainable Communities, Butterworth Heinemann 2004
9. Crouch, S., Bezpieczne mieszkanie, dom i osiedle Arkady 2001
10. Czarnecki,B., Sieminski, W., Kształtowanie bezpiecznej przestrzeni publicznej Wyd. Delfin 2004
11. Czarnecki, B., Przestrzenne aspekty przestępczości, Wyd.PB. Białystok 20111
12. Czyński, M., Architektura w przestrzeni ludzkich zachowań, Wyd. PS 2006
13. Czyżewski, A., Trzewia Lewiatana. Antropologiczna interpretacja utopii miasta ogrodu, UJ,2001
14. Delumeau, J., Strach w kulturze zachodu XIV-XVIII w., Wolumen, Warszawa 2011
15. Encyklopedia socjologii t.1-4 Oficyna Naukowa 1998-2002
16. Europa i architektura jutra Biała księga (ACE) SARP 1998
17. Foucault M., Nadzorować i karać Aletheia 1998
18. Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, RAM, Kraków 2009
19. Gehl J., Miasta dla ludzi, Wyd. RAM. Kraków 2014
20. Goffman, E., Zachowanie w miejscach publicznych, PWN 2008
21. Hall E.,Ukryty wymiar PIW 1976 , Muza 1997
22. Hall E.,Bezgłośny język PIW 1987
23. Hall E., Poza kulturą PWN 1989
24. Hannerz, U., Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, Wyd. UJ 2006
25. Hobfoll, S.E., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, GWP 2006
26. Jacobs, J., Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, Wyd. Centrum Architektury, Warszawa 2014
27. Jałowiecki B., Społeczne wytwarzanie przestrzeni KiW 1988
28. Jałowiecki B.,Miasto i społeczne problemy urbanizacji ŚIN 1972
29. Jałowiecki B.,Człowiek w przestrzeni miasta ŚIN 1982
30. Jałowiecki, B., Szczepański,M., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar 2002
31. Jałowiecki, B., Łukowski, W., Gettoizacja, Wydawnictwo Scholar 2007
32. Jędrzejczak D.,Geografia humanistyczna miasta, Dialog 2004
33. Jędrzejczak D., (red.) Humanistyczne oblicze miasta , UW 2004
34. Lynch K.,The image of the City MIT 1960, Obraz miasta, Archiwolta, Kraków 2011
35. Newman, O., Defensible Space (-) NY. 1972
36. Niezabitowska E., Masły D., (red.) Oceny jakości środowiska zbudowanego ich znaczenie dla rozwoju koncepcji bu-dynku zrównoważonego, Gliwice 2007
37. Nowicka, E., Świat człowieka – świat kultury, PWN 2004,
38. PN-EN 14383-1:2008 Zapobieganie przestępczości. Planowanie przestrzenne i projektowanie budowlane. Terminologia cz.1)
39. Poyner, B., Design Against Crime: Beyond Defensible Space, Butterworths, London 1983
40. Siemaszko, A., inni., Atlas przestępczości w Polsce 4, Oficyna Naukowa 2009
41. Siemiński M., Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania PWN 2006
42. Simmel, G.,Socjologia PWN 1975
43. Sulima, R., Antropologia codzienności Wyd. UJ 2000
44. Szczepański, M., (red.) Człowiek – miasto – region. Związki i interakcje, Scholar 2009
45. Sztompka, P, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak 2004
46. Sztompka, P, Socjologia wizualna, PWN 2005
47. Trautsolt-Kleyff. K., Portret Polaka we wnętrzu, Architektura 3/1988
48. Wallis A., Socjologia i kształtowanie przestrzeni, PIW 1971
49. Wallis A., Kultura i więzi przestrzenne, KiW 1978
50. Wilson, O.E. Socjobiologia, Zysk i Ska 2000
51. Wódz J., Problemy patologii społecznej, PIW 1987
52. Y-Fu-Tuan., Przestrzeń i miejsce, PIW1987
53. Zimbardo P.G. Psychologia i życie, PWN 1999
54. Zimbardo P.G. JohnsonR.L. McCann V. Człowiek i jego środowisko cz.5, PWN 2010
55. Złowodzki, M., Technologiczne i środowiskowe projektowanie architektury biur, PK 1997

ANTROPOLOGIA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI
PROBLEMATYKA WYKŁADÓW - 2014/2015

I. Architektura w perspektywie antropologicznej. Cztery poziomy uwarunkowań kultury zachowań przestrzennych człowieka. Niezmienne cechy ludzkiej natury. Terytorializm.
II. Fizjologiczny aspekt terytorializmu. Przestrzeń organiczna. Proksemika. Terytoria nieformalne. Rola dystansów przestrzennych w relacjach międzyludzkich.
III. Antropogeniczna waloryzacja przestrzeni. Przestrzeń osobista i jej funkcje. Przestrzeń społeczna. Relacje i przestrzenie od- i do-społeczne. Społeczny status pozycji ludzkiego ciała.
IV. Kulturowy aspekt terytorializmu. Własność przestrzeni. Język wzorów Aleksandra. Trwałe i nietrwałe struktury architektoniczne. Wpływ aranżacji przestrzeni na interakcje społeczne.
V. Zależności między strukturami przestrzennymi, a środowiskiem społecznym szkoły, biura.
VI. Ewolucja przestrzeni mieszkania. Preferencje form zamieszkania. Wzorce mieszkania i style życia rodzinnego. Gradacja prywatności. Trzy kulturowe modele struktury miesz-kania.
VII. Zależności między strukturami przestrzennymi, a cechami środowiska społecznego szpi-tala, więzienia.
VIII. Model stresu. Reakcje stresowe. Środowisko zbudowane jako źródło stresu. Przeładowanie urbanistyczne, przeciążenie sensoryczne. Farmakon architektoniczny.
IX. Aksjologia zachowań przestrzennych człowieka. Potrzeba bezpieczeństwa i wolności. Stresory przestrzenne i społeczne. Przestrzeń otwarta i zamknięta. Stresory transparentnej architektury. Stresory dostępności przestrzeni.
X. Stres zagęszczenia i poczucie stłoczenia. Przesłanki kształtowania gęstości zaludnienia. Zdrowotne konsekwencje życia w przegęszczeniu. Stresory przestrzennej bliskości w rozwiązaniach architektonicznych i urbanistycznych.
XI. Stres dezorientacji przestrzennej. Mapy umysłowe i obrazy miasta. Odspołeczne i dospołeczne struktury przestrzenne miasta. Różnice kulturowe w sposobie oznakowania miejsca oraz identyfikacji adresu.
XII. Patologie przestrzenne. Przestrzenie ucieczkowe i opresyjne. Skala stresogenności wnętrza. Ergonomiczne, proksmiczne i architektoniczne metody wymiarowania i behawioralnej rehabilitacji przestrzeni. Analiza trójkątów widoczności.
XIII. Patologie społeczne w środowisku zbudowanym, statystyki, rodzaje, przyczyny; trójkąt kryminalny, miejsca koncentracji zagrożeń - generatory, atraktory, stymulatory przestępczości; mapy przestępczości i miejsca niebezpieczne w mieście; wady rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych (doświadczenia amerykańskie, europejskie).
XIV. Zachowania obronne mieszkańców. Zjawisko prywatyzacji przestrzeni publicznych. Problem grodzonych zespołów urbanistycznych - gated communities.
XV. Samoobronne właściwości środowiska zbudowanego. Standardy bezpieczeństwa pasywnego i aktywnego. Aksjologia projektowania. Identyfikacja terytorialna. Rola rozgraniczenia własności przestrzeni. Struktury dostępności. Układy zabudowy i funkcjonalno-przestrzenne budynków.
© prof.nadzw .dr hab.inż.arch. Marek Czyński

Literatura obowiązkowa: M. Czyński, Architektura w przestrzeni ludzkich zachowań, Szczecin 2006; strona internetowa wykładów: www: maczynski.ps.pl.
Podstawa zaliczenia wykładów: egzamin -pisemny test, ustna poprawa, obecność na wykładach (min. 12 obecności). Egzamin I termin: 23.06.2015, II termin: 25.06.2014, I popr.: 30.06.2015, II popr.: 10.09.2015

ANTROPOLOGIA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI
PROBLEMATYKA ĆWICZEŃ - 2014/2015

(1) 25.02.2015
Omówienie problematyki ćwiczeń, warunków zaliczeń, literatury przedmiotu. Projekt jako narzędzie prewencji zagrożeń i zapewnienia komfortu psychicznego i poczucia bezpie-czeństwa w relacjach społecznych w środowisku zbudowanym. Omówienie szczegóło-wych zagadnień będących przedmiotem studiów: pojęcia terytorium, własności i dostępności przestrzeni.
(2) 04.03.2015
Stresory i patologie społeczne. Idea – projekt – życie. Społeczne i kulturowe konsekwencje projektów urbanistycznych i architektonicznych. Przyczyny społecznej degradacji i upadku. Przypadek osiedla Pruitt-Igoe (film). Osiedle Przyczółek Grochowski. Scampia. Konsultacje. Wybór tematu.
(3) 11.03.2015
Prezentacja wybranych realizacji: warunki zamieszkania w śródmieściu, na podzamczu w Szczecinie. Metamorfozy budynków przy placu Zgody i Placu Żołnierza. Omówienie szczegółowych zagadnień będących przedmiotem studiów: Formy kontroli mieszkańców nad przestrzenią. Konsultacje. Wybór tematu.
(4) 18. 03.2015
Stresory przestrzenne. Dystanse proksemiczne w architekturze. Mieszkania na parterze. Ukształtowanie przestrzeni progowych i wejść do budynków, wewnętrznych układów komunikacji (korytarze, galerie, klatki schodowe, windy). Konsultacje. Wybór tematu.
(5) 25. 03.2015
Formy zachowań obronnych mieszkańców. Rola ciemności i oświetlenia. Zawłaszczanie przestrzeni. Konsultacje.
(6) 01. 04.2015
Konflikty sąsiedztwa, miejsca niebezpieczne behawioralnie w budynkach i w mieście. Termin składania zadania 1. Konsultacje.
(7) 08. 04.2015
Prezentacja wybranych referatów na temat metod i strategii projektowania przestrzeni bez-piecznych.
(8) 15. 04.2015
Kolokwium. Konsultacje.
(9) 29. 04.2015
Prezentacje i dyskusja. Konsuktacje.
(10) 06. 05.2015
Prezentacje i dyskusja. Konsuktacje.
(11) 13. 05.2015
Prezentacje i dyskusja. Konsuktacje.
(12) 27. 05.2015
Prezentacje i dyskusja. Konsuktacje.
(13) 03. 06.2015
Prezentacje i dyskusja.
(14) 10. 06.2015
Prezentacje i dyskusja.
(15) 17. 06.2015
Prezentacje i dyskusja. Oddanie opracowań.

ANTROPOLOGIA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI
TEMATY OPRACOWAŃ - 2014/2015

ANALIZA PRZESTRZENI BEZPIECZNEJ W RELACJACH SPOŁECZNYCH

Zadanie 1: Referat opracowany indywidualnie w oparciu o literaturę przedmiotu lub materiały dostępne w internecie, omawiający wybraną metodę poprawy bezpieczeństwa lub wybrany aspekt jakości życia w środowisku zbudowanym. Do wyboru:
- Teoria Defensible Space O. Newmana,
- CPTED (Crime Prevention Through Environmental Design),
- Język wzorów Ch. Aleksandra,
- Miasta dla ludzi, Życie między budynkami J. Gehla,
- Życie i śmierć wielkich miast Ameryki J. Jacobs.

Zadanie 2: Analiza uwarunkowań poczucia bezpieczeństwa w wybranych fragmentach zabudowy mieszkaniowej. Opracowanie 2-osobowe.
Tematy:
- kwartały staromiejskie i śródmiejskie,
- osiedla międzywojenne modernistyczne
- osiedla (blokowiska okresu PRL),
- nowe otwarte zespoły mieszkaniowe,
- zamknięte zespoły zabudowy mieszkaniowej (gated communities),
Zagadnienia szczegółowe możliwe do wykorzystania w definiowaniu problemu badawczego i w poszukiwaniu sposobu poprawy poziomu bezpieczeństwa w środowisku:
1. Terytorium – własność
- Jakie są granice identyfikacji terytorialnej mieszkańców i jak ją poprawić (uczytelnić)?
- Czy można określić strukturę nieformalnej własności przestrzeni między budynkami i jak ją poprawić?
- Jak wzmocnić jednorodność funkcjonalną terytorium?
- Jakie cechy broniące ma układ zabudowy, układ wejść do budynków?
- Co jest źródłem zagrożeń w obrębie lub w sąsiedztwie terytorium?
- Jakie formy zachowań terytorialnych, zawłaszczania i prywatyzacji przestrzeni występują na badanym terenie?
- Jaka jest atrakcyjność społeczna terytorium?
2. Dostępność terytorium
- Jaki nieformalny status mają drogi i dojścia w relacji do zabudowy?
- Jak dostępność terenu/ obiektu wpływa na jego status?
- W jakim stopniu występuje ruch tranzytowy w obrębie terytorium?
- Ile jest punktów wejść i wjazdów na terytorium?
- Jaki charakter mają wejścia: kontrolowany, niekontrolowany?
- Jak dostosować układ komunikacyjny do funkcji parterów zabudowy?
- Jak zwiększyć bezpieczeństwo ruchu pieszego i kołowego?
- Segregować czy integrować ruch pieszy i kołowy?
- Jak rozwiązać problem bezpiecznego parkowania?
- Jak ukształtować relacje między budynkiem, wejściem, a ulicą i dojazdem?
3. Kontrola nad przestrzenią
- Czy są miejsca poza kontrolą wzrokową użytkowników.
- Jak zapewnić/ poprawić skuteczność naturalną, społeczną kontrolę nad przestrzeniami wspólnie użytkowanymi, ogólnodostępnymi ?
- Jak kontrolować ważne dla bezpieczeństwa miejsca na terenie, wokół budynków?
- Jakie elementy utrudniają kontrolę nad przestrzenią?
- Jakie środki kontroli dostępu użyć, symboliczne czy formalne dla podkreślenia integralności terytorium?
- Jaka jest możliwość kontroli przez mieszkańców wejść do budynków, wjazdów na teren osiedla, parkingów, terenów rekreacyjnych, placów zabaw?
- Czy występują sytuacje przeciążenia mieszkańców kontrolą otoczenia, zwłaszcza przestrzeni publicznych?
- Czy występują na terytorium oraz czy mają uzasadnienie techniczne technologie kontroli?
- Czy występują oddolne formy samoorganizacji mieszkańców dla poprawy poziomu bezpieczeństwa, współpracy z policją etc.?
- Czy można udokumentować i uzasadnić ingerencje mieszkańców w zagospodarowanie przestrzeni?
4. Stresory przestrzenne
- Jakiego rodzaju stresory przestrzenne występują na terenie?
- Z jakiego rodzaju naruszeniami dystansów proksemicznych mamy do czynienia?
- Czy występują czynniki przegęszczenia i stłoczenia, ciasnoty przestrzennej pogarszające warunki zamieszkania?
- Czy dystanse między elementami zagospodarowania (wewnętrznych układów komunikacji) a funkcją pomieszczeń w budynkach są wystarczające?
- Na czym polega uciążliwość mieszkania na parterze i jak ją usunąć?
- Jak pora nocna i standardy oświetlenia wpływają na waloryzację układów przestrzennych i zachowania użytkowników? Jak to poprawić?
- Czy występują niebezpieczne bahawioralnie przestrzenie ucieczkowe i opresyjne i co z nimi zrobić?
- Czy występują konfliktowe, uciążliwe sąsiedztwa przestrzeni prywatnych, prywatnych i publicznych?
- Jak wyeliminować stresogenne sąsiedztwa?
- Czy występują ogrodzenia, ślepe ściany i jaka jest ich rola?
- Jak funkcjonuje system orientacji przestrzennej, identyfikacji adresu i jak go ew. poprawić?
5. Stresory społeczne
- Czy występują czynniki stygmatyzujące społecznie użytkowników (kontrasty formy i typy zabudowy, standardów użytkowych, sanitarno-higienicznych, stanu technicznego urządzeń, rozwiązań materiałowych)?
- Czy na terenie występuje przestępczość i patologie społeczne (dane z mapy przestępczości)?
- Czy można zaobserwować obecność subkultur młodzieżowych, blokersów, ludzi z marginesu w przestrzeniach osiedlowych?
- Czy występują na badanym terenie konflikty na tle etnicznym?
- Czy obserwujemy przejawy wandalizmu?

Etapy analizy problemu:
I. Studia literatury, publikacji prasowych, materiałów internetowych.
II. Obserwacja i dokumentacja zachowań przestrzennych (obronnych) użytkowników (formy ingerencji w środowisko, zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni, przekształcenia układów funkcjonalno-przestrzennych, przebudowy elementów elewacji; formy społecznej aktywności, samoorganizacji mieszkańców, itp.)
III. Sformułowanie tezy w oparciu o własne obserwacje i studia literatury.
IV. Ankieta, wywiad, sondaż wśród użytkowników, mieszkańców (opcja).
V. Charakterystyka obiektu, obszaru (środowiska społecznego i przestrzennego).
VI. Identyfikacja czynników wpływających na poczucie bezpieczeństwa. Analiza uwarunkowań terytorialnych, struktur dostępności i form kontroli nad przestrzenią, aktywności społecznej,
VII. Propozycje przestrzennej, funkcjonalnej, behawioralnej rehabilitacji przestrzeni. Wnioski końcowe dotyczące możliwości poprawy standardów bezpieczeństwa pasywnego i/lub aktywnego. Propozycje zmian w zagospodarowaniu przestrzeni, w rozwiązaniach architektonicznych, w zagospodarowaniu terenu, w organizacji życia społecznego eliminujące czynniki stresogenne, obniżające poziomu zagrożenia patologiami społecznymi, zwiększające komfort psychiczny itp.

Na ocenę końcową zaliczenia ćwiczeń składają się oceny z referatu, kolokwium, prezentacji i końcowego opracowania. Brana pod uwagę będzie również aktywność i obecność na ćwiczeniach.
Przedmiotem prezentacji może być autorski referat (zadanie 1 w wersji końcowej) lub opracowanie studialne (zadanie 2 w dowolnej fazie opracowania). Przedmiotem oceny jest umiejętność przedstawienia problemu oraz obrony sposobu jego rozwiązania.
Referaty dostarczane drogą e-mailową na adres prowadzących w formacie *doc.lub pdf z podaniem bibliografii oraz wykazem źródeł cytatów i materiałów ilustracyjnych, z przestrzeganiem praw autorskich.
Prace graficzno-tekstowe w formie plansz (format A3) oraz w wersji elektronicznej (*jpg, pdf).

© prof.nadzw.dr hab.inż.arch. Marek Czyński, lp.ude.tuz|iksnyzc.keram#lp.ude.tuz|iksnyzc.keram
dr inż.arch. Mariusz Tuszyński, lp.teno|iksnyzsutm#lp.teno|iksnyzsutm
mgr inż.arch. Marek Ostrowski, lp.ados-oiduts|ofni#lp.ados-oiduts|ofni

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License